Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2013

Από το κυνήγι στον πολιτισμό …

Τρία γεύματα την ημέρα αντιπροσωπεύουν ένα πολύ προχωρημένο θεσμό. Οι άγριες φυλές των Ινδιάνων της Αμερικής, θα έκριναν ατιμωτικό και απρεπές να διατηρήσουν την τροφή τους για την επόμενη ημέρα. Σε αυτή την έλλειψη πρόνοιας υπάρχει κάποια δόση σοφίας.
 
    Η αμεριμνησία[i] όμως, συνεπάγεται πολλές δυσχέρειες, ενώ όσοι πέτυχαν να περάσουν το στάδιο αυτό διαθέτουν υπεροχή στον αγώνα για την επιβίωση. «Τι σκέφτεσαι;» ρώτησε ο Πήρυ έναν από τους Εσκιμώους οδηγούς του. «Δεν έχω να τίποτα να σκεφτώ, έχω άφθονο κρέας», απάντησε εκείνος. Το να μην σκεφτόμαστε εφόσον δεν υπάρχει κάτι, που να μας κάνει να σκεφτόμαστε, αυτό δεν είναι αληθινή σοφία;
    Το κυνήγι, είναι σήμερα γι’ εμάς διασκέδαση (για τους περισσότερους), αλλά, στη ψυχή του κυνηγού παραμένει κάποια αμυδρή έστω ανάμνηση της εποχής όπου το κυνήγι τόσο για τον κυνηγό όσο και για το θήραμα, ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου. Διότι το κυνήγι, δεν ήταν μόνο υπόθεση τροφής, ήταν ένας αληθινός πόλεμος, κατά τον οποίο ο κυνηγός προσπαθούσε να εδραιώσει την ασφάλεια και την κυριαρχία του. Στη ζούγκλα ακόμα και σήμερα, ο άνθρωπος αγωνίζεται για την ύπαρξή του, όχι γιατί του επιτίθεται κάποιο ζώο αλλά διότι δεν υπάρχει επάρκεια τροφής για όλους και μόνο οι μαχητικότεροι βρίσκουν τροφή.
    Στο δάσος, μας τρομάζουν οι άγνωστοι ήχοι, οι άπειρες οικογένειες εντόμων, ερπετών, πουλιών, σαρκοφάγων κτλ, που ζούν σε αυτό και μέσα σε αυτό το πλήθος των ήχων, και του φόβου που δημιουργείται, αισθανόμαστε παρείσακτοι και εχθρικοί.
 
    Στην πραγματικότητα, το κυνήγι δεν υπήρξε ποτέ σταθμός της οικονομικής εξέλιξης. Ο ίδιος τρόπος παρέμεινε και στις ανώτερες μορφές της πολιτισμένης κοινωνίας μας. Άλλοτε υπήρξε το επίκεντρο της ζωής και σήμερα είναι τα κρυμμένα θεμέλια της. Η συντήρηση δια του κυνηγίου δεν παρουσιάζει κάτι το πρωτότυπο, διότι αν ο άνθρωπος παρέμεινε στο στάδιο εκείνο, θα ήταν απλώς ένα από τα σαρκοφάγα ζώα.
    Την ανθρώπινη ιδιότητα άρχισε να την εκδηλώνει όταν πέρασε από το στάδιο του κυνηγίου με την αβέβαιη απόδοση, στην ασφάλεια και τη συνέχεια που του προσφέρει η ποιμενική ζωή. Εκεί διαπίστωσε ανεκτίμητα πλεονεκτήματα, την εξημέρωση των ζώων, την κτηνοτροφία και τη χρησιμότητα του γάλακτος. Μας είναι άγνωστος ο τόπος και ο χρόνος που έλαβε χώρα η εξημέρωση των ζώων, ίσως όμως να έγινε όταν ο άνθρωπος έφερε στο αγρόκτημα και παρέδωσε στα παιδιά του για να παίξουν, τα ανυπεράσπιστα νεογνά που επέζησαν του φόνου των γονέων των.
    Ταυτόχρονα, η γυναίκα πραγματοποίησε την μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ανακάλυψη, τη γονιμότητα του εδάφους. Μέχρι τότε, ενώ ο άνδρας πήγαινε για κυνήγι, εκείνη έσκαβε με τα χέρια της το έδαφος γύρω από τη σκηνή για να αποσπάσει ότι μπορούσε να χρησιμεύσει ως τροφή. Η πρωτόγονη τσάπα στη συνέχεια, ήταν ένα μπαστούνι με αιχμή από κόκκαλα που το βύθιζε στο έδαφος και έκανε αυλακιές. Η τσάπα έγινε άροτρο με την κατεργασία των μετάλλων, και ο άνθρωπος διαπίστωσε τη γονιμότητα της γης, άλλαξε τον προσανατολισμό του και άρχισε να καλλιεργεί άγρια φυτά, να χρησιμοποιεί νέες ποικιλίες και να τις βελτιώνει.
    Η παρατήρηση στη φύση - οι μέλισσες που συλλέγουν το μέλι τους, ο δρυοκολάπτης που συγκεντρώνει τα βελανίδια στα κοιλώματα των δέντρων - του έδωσε την ιδέα να αποταμιεύει τη τροφή του. Ανακάλυψε τον τρόπο να διατηρεί το κρέας με το αλάτι, με το κάπνισμα, και με τη ψύξη, και κατασκεύασε αποθήκες με τις οποίες φύλαγε τους σπόρους και τους προστάτευε από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Σιγά – σιγά, ο άνθρωπος κατανόησε ότι για την εξασφάλιση της τροφής του, η γεωργία παρείχε ασφαλέστερο τρόπο από το κυνήγι, και τότε πέρασε τον ένα από τους τρείς σταθμούς εξέλιξης – γλώσσα – γεωργία – γραφή, οι οποίοι τον οδήγησαν από την κατάσταση του ζώου στον πολιτισμό.
    Πιθανό είναι, να μην πέρασε ο άνθρωπος κατευθείαν από το κυνήγι στη γεωργία, χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς. Η μεταβολή επήλθε βαθμιαία και δεν ήταν ποτέ πλήρης διότι ο άνθρωπος αν και πρόσθεσε ένα νέο τρόπο διατροφής, πίστευε πάντοτε ότι ο παλαιός τρόπος ήταν προτιμότερος. Σταδιακά, η ανακάλυψη της φωτιάς, μαζί με τη γεωργία, τον βοήθησε να απαλλαγεί από την ανάγκη εξασφαλίσεως της τροφής του με το κυνήγι.
    Το ψήσιμο, επειδή διαλύει τα σκληρότερα στοιχεία των τροφών, ελαττώνει την ανάγκη μασήσεως και προκαλεί την εξασθένιση της οδοντοφυΐας, που είναι ένα από τα κακά του πολιτισμού! …
=================== 
Δημοσιεύθηκε στο «Κυνήγι» του Ελεύθερου Τύπου την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2013.
 


[i] Πολύτιμος βοηθός του παρόντος, η Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού.